NIỀM TIN Ở PHÁP LUẬT
29/12/2017
Trời mùa đông những ngày cuối năm xám nhạt, từng cơn gió bấc lạnh buốt lùa qua song sắt phòng tạm giam, len lỏi cắt da, cắt thịt. Cũng không biết chính xác là mấy giờ, chắc khoảng 7, 8 giờ sáng, Vũ đoán vậy. Như mọi ngày, Vũ vẫn nằm ủ rũ ở góc phòng, cái chăn quấn ngang người, nghĩ ngợi mông lung về tất cả những điều đã xảy ra. Bỗng có tiếng gõ cửa, tiếng của anh giám thị gọi vào:
- Phan Văn Vũ chuẩn bị đi gặp luật sư nhé.
Cửa phòng lách cách mở ra. Hai giám thị đã chờ sẵn để đưa Vũ sang bên dãy nhà 3 tầng đối diện để gặp luật sư bào chữa của mình.
Được sự cho phép của cán bộ trại tạm giam, Vũ bước vào phòng. Ngồi đợi sẵn ở đó là một thanh niên dáng cao, đeo kính cận, ăn mặc khá chỉnh chu với bộ complet màu đen, áo sơ mi trắng và thắt cà vạt màu xám lông chuột có hình logo tròn nhỏ và hình cán cân. Người thanh niên chậm rãi quan sát Vũ.
Vũ ngồi xuống ghế đối diện, nhíu mày. Trong thâm tâm, Vũ đang nghĩ mình sẽ gặp một luật sư già dặn mới có thể giúp mình được. Người thanh niên cất lời trước:
- Chào anh Vũ, tôi là Lam, luật sư của Đoàn luật sư thành phố X. Theo đề nghị của bố anh, tôi sẽ giúp bào chữa cho anh trong vụ án này. Tôi cảm ơn sự tin tưởng của gia đình anh và anh khi lựa chọn tôi. Mọi thủ tục đã được cơ quan tiến hành tố tụng chấp thuận. Tôi hi vọng chúng ta sẽ cộng tác chặt chẽ.
Thấy Vũ ngồi im, Lam tiếp lời:
- Tình hình của anh trong trại tạm giam mấy ngày qua thế nào? Các cán bộ có đối xử tốt với anh không?
Vũ mệt mỏi trả lời luật sư Lam:
- Vâng, chào luật sư. Tôi cảm thấy ngày tháng dài đằng đẵng. Tốt làm sao được khi mà ở trong này. Cán bộ thì đối xử với tôi cũng bình thường.
Vũ chấm dứt ngay màn chào hỏi xã giao này bằng việc hỏi độp luôn luật sư Lam:
- Luật sư có tin tôi vô tội không?
Lam nhìn thấy vẻ lo lắng, bồn chồn trên vẻ mặt của Vũ. Anh từ tốn trả lời:
- Anh Vũ, tôi là luật sư của anh nên tôi sẽ cố gắng hết sức mình để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của anh.
Vũ cảm thấy thất vọng về câu trả lời này, buông mình ngồi tựa vào ghế và cay đắng nói:
- Thì ra luật sư cũng như bao người ngoài kia nghĩ tôi là công tử nhà giàu ăn chơi, phá phách và không có gì ngạc nhiên nếu tôi là kẻ phạm tội trong vụ án này. Rồi toà án cũng sẽ có định kiến này với tôi và tuyên tôi có tội và bỏ tù tôi không? Tôi nói rất thật với luật sư là tôi không hề giết người. Cái đêm định mệnh hôm đấy, tôi đã cùng lũ bạn vào quán karaoke đập phá. Hôm đó, chúng tôi chơi rất hăng và còn sử dụng cả rượu pha ma tuý. Có lẽ vì uống nhiều rượu quá mà tôi ngủ đi lúc nào mà không biết. Thế rồi tôi bị thức dậy bởi những tiếng la thất thanh của nhiều người. Vẫn còn “phê” vì rượu pha ma tuý, tôi tỉnh dậy và lờ mờ thấy cô tiếp viên nằm bất động trong vũng máu. Không có đứa bạn nào của tôi còn lại ở đó cả. Tôi không hề giết người. Luật sư phải tin tôi.
Lam cảm nhận rằng Vũ thấy cả thế giới đang quay lưng với mình và ngay cả pháp luật hay thẩm phán cũng sẽ có sự đối xử mang đầy định kiến đối với Vũ. Lam trấn an và động viên Vũ:
- Những định kiến của người khác về anh không thể kết tội anh được. Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (BLTTHS) đã quy định rất rõ về nguyên tắc suy đoán vô tội. Cụ thể là, anh sẽ được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự, thủ tục do BLTTHS quy định và có bản án của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Ngoài ra, nếu không đủ và không thể làm rõ căn cứ để buộc tội theo trình tự, thủ tục do BLTTHS quy định thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kết luận anh không có tội.
Vũ nghe như nuốt từng lời của luật sư Lam, mắt sáng lên, thở ra một hơi nhẹ nhõm. Nhiều ngày qua kể từ ngày vào trại tạm giam, lúc nào Vũ cũng nghĩ rằng công an đang định kiến với mình. Ngay cả lúc bị gọi lên thẩm vấn, điều tra, Vũ cũng vẫn nghĩ công an chắc không cần điều tra gì cả mà bắt mình rồi kết tội cho mình luôn. Qua giải thích của luật sư Lam, Vũ hiểu rằng mình vẫn vẫn chưa có tội và sẽ chỉ bị xem là có tội khi cơ quan tiến hành tố tụng chứng minh được hành vi vi phạm pháp luật do bản thân mình gây ra theo quy định của pháp luật.
Mặc dù vậy, Vũ vẫn cảm thấy bất an bởi vì Vũ nghe phong thanh rằng cô tiếp viên ở quán karaoke bị đâm nhiều phát bằng một con dao được tìm thấy tại hiện trường và trên con dao thì có dấu tay của Vũ. Vũ nghĩ: “Bằng chứng thế ai mà chối cãi được. Nhưng thực sự là mình không giết người mà…”. Lo lắng về việc dấu tích trên con dao có thể đủ để kết tội mình, Vũ mới hỏi luật sư Lam:
- Tôi nghe nói con dao dùng để giết người có dấu vân tay của tôi. Bằng chứng thế là quá rõ ràng để kết tội tôi rồi có đúng không luật sư?
Luật sư Lam hiểu lo lắng của Vũ và nên động viên anh:
- Anh không nên quá lo lắng. Vụ việc vẫn đang trong quá trình điều tra. Bên cạnh đó, BLTTHS quy định về nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm. Điều đó có nghĩa là trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, tôi với tư cách người bào chữa của anh có quyền bình đẳng trong việc đưa ra chứng cứ, đánh giá chứng cứ, đưa ra yêu cầu để làm rõ sự thật khách quan của vụ án.
Lam quan sát và thấy rằng sau khi mình giải thích thì vẻ mặt của Vũ đã bớt căng thẳng, lo lắng hơn. Lam tiếp tục trình bày cụ thể hơn về quyền thu thập chứng cứ của người bào chữa với Vũ để Vũ yên tâm, tin tưởng và hợp tác với mình trong vụ án này:
- Theo quy định của BLTTHS, để thu thập chứng cứ, người bào chữa có quyền gặp người mà mình bào chữa, người bị hại, người làm chứng và những người khác biết về vụ án để hỏi, nghe họ trình bày về những vấn đề liên quan đến vụ án; đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, đồ vật, dữ liệu điện tử liên quan đến việc bào chữa. Vì vậy, việc thu thập chứng cứ và chứng minh anh có tội hay không phụ thuộc rất nhiều vào việc anh tin tưởng, hỗ trợ và trình bày với tôi về những vấn đề liên quan của vụ án. Tôi với tư cách luật sư bào chữa cho anh luôn luôn bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của anh và anh nên tin tưởng, kể với tôi mọi tình tiết của vụ việc.
Nghe thấy vậy, Vũ cảm thấy đã có một chỗ dựa về mặt tinh thần và hiểu rằng ngoài người thân của mình ra, thì lúc nãy có Lam là người nỗ lực bảo vệ quyền lợi cho mình và cố gắng hết sức để chứng minh mình vô tội. Tuy nhiên, bỗng dưng Vũ lại nhớ lại câu chuyện ngày trước về một cậu bạn của mình cũng lâm vào cảnh lao lý. Mọi người nói với Vũ rằng trong phiên toà xét xử của vụ án đó, quan điểm buộc tội của viện kiểm sát được áp đặt và luật sư không được phép tranh luận gì cả. Vũ nhớ rằng, cậu bạn của mình đã có một bản án rất nặng nề và giờ vẫn đang ngồi tù. Với những ý nghĩ chợt ập đến đó, Vũ lo lắng hỏi luật sư Lam:
- Tôi nghe nói trong phiên toà xét xử thì những gì viện kiểm sát buộc tội là không thể lay chuyển được và luật sư bào chữa cũng không được phép tranh luận, phản bác lại quan điểm buộc tội của viện kiểm sát. Điều đó có đúng không?
Hiểu được những băn khoăn của Vũ, luật sư Lam cười nhẹ nhàng và ân cần giải đáp:
- Điều đó không đúng đâu anh Vũ. BLTTHS đã quy định rất rõ ràng về nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo đảm. Theo đó, Toà án có trách nhiệm tạo điều kiện cho kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, những người tham gia tố tụng khác thực hiện đầy đủ quyền, nghĩa vụ của mình và tranh tụng dân chủ, bình đẳng trước Tòa án.
Vũ cảm thấy nhẹ nhõm khi nghe thấy câu trả lời của luật sư Lam. Có tiếng chuông báo hiệu thời gian gặp mặt đã hết. Vũ nắm chặt tay luật sư Lam, cảm ơn luật sư vì buổi gặp mặt; những chia sẻ, động viên, giải thích của luật sư đã giúp Vũ có thêm niềm tin vào công lý và pháp luật. Luật sư Lam chào tạm biệt Vũ và hẹn gặp Vũ trong một vài ngày tới để trao đổi cụ thể hơn về các tình tiết của vụ việc. Trên đường trở lại phòng tạm giam, Vũ cảm thấy cho dù vụ việc sẽ còn kéo dài, nhưng mình vẫn còn hy vọng để được chứng minh là vô tội. Rằng cơ quan tiến hành tố tụng sẽ tìm ra kẻ phạm tội và đưa hắn ra xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật./.
Bộ Tư pháp